Rodzaje opatrunków na rany – przegląd i zastosowanie
Do leczenia odleżyn i owrzodzeń coraz częściej używa się specjalistycznych opatrunków. Od lat szukamy najlepszych sposobów leczenia ran. Dawniej były to zioła, okłady z liści, a nawet mocz i ślina. Aktualna medycyna przekonuje, że takie rany najlepiej goją się w wilgotnym środowisku. Warto stosować opatrunki zapewniające odpowiedni poziom wilgoci, aby gojenie ran było szybsze.
Rodzaje opatrunków i ich charakterystyka
Poniżej znajdziesz opis różnych rodzajów opatrunków na rany w podziale na materiały i zastosowanie.
Opatrunki z gazy
Stosuje się je do ochrony ran przed zanieczyszczeniem. Nadają się do użytku w warunkach domowych, jak i w placówkach medycznych. Są przewiewne, a to umożliwia skórze oddychanie. Aby gojenie było efektywne, ważna jest przepuszczalność powietrza. Dzięki temu nawilżenie nie jest nadmierne i nie dochodzi do maceracji skóry.
Gaza jest miękka i elastyczna. Można więc śmiało ją nosić, nawet na wrażliwych częściach ciała lub narażonych na otarcia albo będących w ciągłym ruchu. Mimo wielu zalet opatrunki z gazy mają również wady. Przepuszczalność sprawia, że rany szybko tracą wilgoć, a to spowalnia gojenie. Ponadto gaza przywiera do rany. Opatrunki z gazy nie chronią przed drobnoustrojami i wymagają częstej wymiany, aby uniknąć zanieczyszczenia.
Opatrunki hydrożelowe
Opatrunki hydrożelowe zawierają dużo wody. Nawilżają, ale i chłodzą oraz sprawiają, że gojenie ran zachodzi w wilgotnym środowisku. Są przydatne w leczeniu suchych, zrogowaciałych ran, owrzodzeń i oparzeń. Pomagają w usuwaniu martwej tkanki i przyspieszają regenerację. Chłodzą, a więc przynoszą ulgę w bólu.
Opatrunki hydrożelowe mają też wady. Wysoka zawartość wody sprawia, że nie są odpowiednie do bardzo wilgotnych oraz sączących się ran. W nieodpowiednich warunkach prowadzą do nadmiernego nawilżenia i uszkodzeń skóry. Ponadto powinny być zabezpieczone dodatkowym opatrunkiem, aby trzymały się na miejscu.
Opatrunki hydrofibrowe
Opatrunki hydrofibrowe zawierają superabsorbenty wchłaniające wysięk. Zapewniają suche i czyste środowisko. Nadają się do leczenia ran przewlekłych, oraz ran z dużym wysiękiem. Utrzymują odpowiedni poziom wilgoci wokół rany, a to pozwala na skuteczne gojenie.
Mają również wady. Przy dużym wysięku należy je często zmieniać a ich wysoka absorpcja może przesuszyć ranę. Nie należą do najtańszych.
Opatrunki alginianowe
Są wykonane z wodorostów morskich. Mają zdolność do tworzenia żelu po kontakcie z wysiękiem z rany. Wysoka absorpcja sprawia, że dobrze radzą sobie z dużym wysiękiem. Żel tworzy wilgotne środowisko lecznicze, a to wspomaga gojenie.
Mają też ograniczenia: nie powinny być stosowane na rany wydzielające bardzo mało płynu.
Opatrunki piankowe
Są miękkie i przewiewne. Zawierają warstwę okluzyjną pomagają w izolacji rany przed zewnętrznymi czynnikami, jak bakterie czy brud. Są świetne do opatrywania ran wydzielających umiarkowaną ilość płynu. Zapewniają bardzo dobrą absorpcję i utrzymują odpowiedni poziom wilgoci.
Zaletą opatrunków piankowych jest ich zdolność do równomiernej ochrony rany. Ich elastyczność i miękkość znacznie zwiększają komfort, szczególnie przy ranach na ruchliwych częściach ciała.
Wadą jest ich relatywnie wysoki koszt w porównaniu z tradycyjnymi opatrunkami. Należy je precyzyjnie ciąć i dopasować, a to bywa czasochłonne i wymaga praktyki. Są trudno biodegradowalne.
Opatrunki z naturalnego lnu
Opatrunki z naturalnego lnu posiadają potwierdzoną aktywność antybakteryjną w zakresie bakteriobójczości i bakteriostatyczności*oraz są biodegradowalne. Zawierają naturalne składniki działające kojąco i wspomagające gojenie się ran. Szczególnie polecane są dla osób z alergiami lub dla preferujących ekologiczne podejście do leczenia.
* Potwierdzone badaniami in vitro
Zaletą opatrunków z lnu jest komfort noszenia. Są miękkie i delikatne dla skóry. Ułatwiają naturalne gojenie, tworzą dobre warunki dla regeneracji tkanki. Ich biodegradowalność zmniejsza obciążenie środowiska.
Wadą opatrunków z lnu jest ich niewielka dostępność i cena.
Jak dobrać opatrunek do rany?
Wybierając opatrunek, warto pamiętać, że nie każdy będzie pasował do tej samej rany. Sprawdź, jak dobierać opatrunki do rany.
- Rany cięte i krwotoki – opatrunki hemostatyczne są najlepsze, gdyż szybko zatrzymują krwawienie. Przykład to opatrunki alginianowe, które dobrze zatrzymają duży wysięk i wpłyną na krzepnięcie krwi.
- Odleżyny – sprawdzą się opatrunki nieprzywierające do rany i chroniące przed infekcjami. Poleca się te zawierające srebro lub impregnowane maścią, gdyż srebro działa przeciwbakteryjnie, a warstwa kontaktowa nie przykleja się do rany.
- Oparzenia – najlepsze są opatrunki z hydrożelem lub parafinowe, zapewniające odpowiednie nawilżenie. Opatrunki hydrożelowe działają chłodząco i nawilżająco.
Opatrunki medyczne – przegląd
- absorpcyjne – do ran wydzielających dużo płynów,
- chłodzące – do łagodzenia bólu, np. po oparzeniach,
- hydrowłókniste i hydrokoloidowe – do leczenia ran przewlekłych i suchych, utrzymują odpowiednio wilgotne środowisko,
- alginianowe – do głębokich, krwawiących ran,
- silikonowe i żelowe – zapewniają delikatność w kontakcie z raną, nie przywierają do niej i łatwo je zmienić.
Na co zwrócić uwagę, wybierając opatrunek? Na:
- rodzaj rany
- poziom wysięku
- ryzyko zakażenia
- umiejscowienie rany
- głębokość rany
- wrażliwość skóry pacjenta.
Rola opatrunku w gojeniu się ran. Studium przypadków i opinie specjalistów
Naukowcy z Uniwersytetu Wrocławskiego opracowali specjalny opatrunek z modyfikowanego genetycznie lnu, pomagający w leczeniu trudno gojących się ran, jak: owrzodzenia żylne i odleżyny. Ma właściwości antyoksydacyjne, dlatego neutralizuje wolne rodniki. W konsekwencji zmniejsza się stan zapalny i chronione są zdrowe tkanki wokół rany. Dodatkowo w opatrunku są kwasy tłuszczowe omega-3 i omega-6 wspomagające regenerację komórek.
W Wojskowym Szpitalu Klinicznym we Wrocławiu na opatrunkach z lnu modyfikowanego wykonano pilotażowe badania przedkliniczne, które wykazały pozytywne wyniki. Używający ich pacjenci odczuwali ulgę w bólu, a rany zmniejszały się[1]. Jednak opatrunki te z powodu przepisów Unii Europejskiej uniemożliwiających wprowadzenie na ryki produktów modyfikowanych oraz z uwagi na brak certyfikacji nie zostały wdrożone do użytku.
Przyszłość opatrunków medycznych. Co nowego?
Kierunek rozwoju opatrunków medycznych wiąże się z naturalnymi materiałami o właściwościach antybakteryjnych i przeciwzapalnych. Jednym z tych materiałów jest np. chitozan wpływający na gojenie przez zatrzymanie wilgoci i bakteriobójcze działanie. Na rynku są także opatrunki z żywymi komórkami, jak fibroblasty czy komórki macierzyste, bezpośrednio stymulujące regenerację tkanki.
Z kolei opatrunki alginianowe przyśpieszają krzepnięcie krwi. Opatrunki przyszłości będą mogły monitorować zmiany w ranie, sprawdzając m.in. pH i wilgotność. A to z kolei pozwoli dostosować leczenie do potrzeb pacjenta[2].
Opatrunki na rany. O czym należy pamiętać?
Kiedy dobieramy opatrunki na rany, trzeba wiedzieć, które do czego się nadają. Opatrunki hydrożelowe są idealne do ran suchych, nawilżają, chłodzą i przynoszą ulgę w bólu. Z kolei alginianowe, czyli na rany krwawiące, przyśpieszają krzepnięcie krwi.
Opatrunki poliuretanowe chronią ranę przed bakteriami, przepuszczają powietrze i przyśpieszają gojenie.
Opatrunki lniane, obecnie dostępne na rynku, wykonane z lnu naturalnego są skuteczne w leczeniu wszelkich ran a szczególnie ran przewlekłych o etiologii żylnej w tym owrzodzeń i odleżyn. Działają przeciwzapalnie i antyoksydacyjnie, przyśpieszają regenerację komórek dzięki naturalnej zawartości związków polifenoli. Wyróżniają się wszelkimi cechami opatrunku idealnego łącząc w sobie najwartościowsze cechy jak przewiewność, chłonność, elastyczność, dopasowanie do rany, bakteriobójczość, bakteriostatyczność bez implementowania dodatków. Jako wyrób naturalny są łagodniejsze dla organizmu, niosą mniejsze ryzyko niepożądanych oddziaływań, a przy tym są przyjazne środowisku łatwo ulegając biodegradacji.
Jak dobrać opatrunek na ranę? Najpierw oceń rodzaj rany – czy jest głęboka, jak dużo płynu się wydziela i na jakim jest etapie gojenia. Potem dobierz opatrunek, np. hydrokoloid – do suchej rany, a alginian – do sączącej, bądź nautralny np. z lnu o najszerszym zastosowaniu do praktycznie wszystkich przypadków. Na koniec monitoruj, jak rana się goi, i w razie potrzeby zmień opatrunek.
Źródła:
- Nowe opatrunki z lnu [online] https://uwr.edu.pl/naukowcy/czym-sie-zajmujemy/nowe-opatrunki-z-lnu/ [dostęp: 15.10.2024].
- S. Linlin, J. Yanhui, F. Lanqing, G. Kai, X. Songtao, The emerging progress on wound dressings and their application in clinic wound management [online] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC10709065/ [dostęp: 15.10.2024 ].
[1] Nowe opatrunki z lnu [online] https://uwr.edu.pl/naukowcy/czym-sie-zajmujemy/nowe-opatrunki-z-lnu/ [dostęp: 15.10.2024].
[2] S. Linlin, J. Yanhui, F. Lanqing, G. Kai, X. Songtao, The emerging progress on wound dressings and their application in clinic wound management [online] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC10709065/ [dostęp:25.10.2024 ].
https://naturlen.eu/produkty-marki-naturlen/
